รองช้ำ (Plantar Fasciitis): สิ่งที่ต้องรู้จากผู้เชี่ยวชาญด้านเท้า

รองช้ำ คืออะไร?

รองช้ำ (Plantar Fasciitis) เป็นภาวะที่พังผืดใต้ฝ่าเท้า (Plantar Fascia) เกิดการอักเสบหรือฉีกขาดจากแรงกดหรือแรงดึงซ้ำ ๆ อาการหลักคือปวดส้นเท้า โดยเฉพาะช่วงเช้าหรือหลังจากนั่งนานแล้วลุกเดินใหม่ ๆ

สาเหตุของรองช้ำ: ใครเสี่ยงมากที่สุด?

รองช้ำสามารถเกิดได้จากหลายปัจจัย ซึ่งแบ่งออกเป็นสาเหตุโดยตรงและโดยอ้อม

สาเหตุโดยตรง

การเดิน ยืน หรือวิ่งเป็นเวลานานโดยไม่มีช่วงพัก
การออกกำลังกายที่มีแรงกระแทก เช่น การวิ่งทางไกล หรือกระโดด
รูปเท้าผิดปกติ เช่น เท้าแบน (Flat Feet) หรือ อุ้งเท้าสูง (High Arch)

สาเหตุโดยอ้อม

น้ำหนักตัวเกิน ทำให้ฝ่าเท้ารับแรงมากเกินไป
การสวมรองเท้าที่ไม่มีซัพพอร์ตเพียงพอ
อายุที่เพิ่มขึ้น ทำให้พังผืดยืดหยุ่นน้อยลง
ภาวะโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน หรือโรคข้อเสื่อม

แนวทางการรักษา: จากวิธีพื้นฐานไปจนถึงขั้นตอนสุดท้าย

การรักษารองช้ำสามารถแบ่งออกเป็น 2 ระยะ ได้แก่ การรักษาแบบระยะสั้น (Short-term) และ การรักษาแบบระยะยาว (Long-term)

การรักษาระยะสั้น: บรรเทาอาการปวดทันที

ประคบเย็น: ใช้ถุงน้ำแข็งหรือขวดน้ำแข็งกลิ้งใต้ฝ่าเท้า 15-20 นาที
ยืดกล้ามเนื้อฝ่าเท้าและน่อง: ลดความตึงของพังผืด
ใช้แผ่นรองส้นเท้า (Heel Cups): ช่วยดูดซับแรงกระแทก
ยากลุ่ม NSAIDs: เช่น ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) ลดการอักเสบ

การรักษาระยะยาว: ป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ

ปรับท่าทางการเดินและยืน
ใช้แผ่นรองรองเท้า (Insoles) ที่ออกแบบเฉพาะบุคคล
ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
ออกกำลังกายเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อเท้า

Biomechanics และ Insoles: กุญแจสำคัญในการรักษารองช้ำ

แผ่นรองฝ่าเท้าเฉพาะบุคคลหรือ Custom Orthotics สามารถช่วยปรับปรุงการกระจายแรงกดของฝ่าเท้า ลดพังผืด และช่วยบรรเทาอาการปวดได้ งานวิจัยจาก Journal of Foot and Ankle Research พบว่า แผ่นรองฝ่าเท้าเฉพาะบุคคลช่วยลดอาการปวดในผู้ป่วยรองช้ำได้ถึง 75% ภายใน 3 เดือน

กายภาพบำบัด โยคะ และพิลาทิส กับการรักษารองช้ำ

กายภาพบำบัด (Physical Therapy): ใช้คลื่นช็อคเวฟ (Shockwave Therapy) หรือเทคนิค Dry Needling
โยคะ (Yoga): ท่าที่ยืดกล้ามเนื้อน่องและฝ่าเท้า เช่น ท่าสุนัขก้มหน้า (Downward Dog)
พิลาทิส (Pilates): เน้นการเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเท้า

การรักษาขั้นสุดท้าย: เมื่อวิธีอื่นไม่ได้ผล

หากรักษาวิธีอื่นแล้วไม่ดีขึ้น แพทย์อาจพิจารณา การฉีดยาสเตียรอยด์ หรือ การผ่าตัดคลายพังผืดใต้ฝ่าเท้า (Plantar Fascia Release) ซึ่งมีข้อดี-ข้อเสียที่ต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ

สรุป: ป้องกันดีกว่ารักษา

เลือกรองเท้าที่รองรับอุ้งเท้า
ยืดกล้ามเนื้อฝ่าเท้าและน่องเป็นประจำ
หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ต้องใช้เท้าหนักเกินไป

สำหรับผู้ที่มีอาการรองช้ำเรื้อรัง การปรับ Biomechanics และใช้ Insoles เป็นทางเลือกที่ดีที่สุด

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:

หากคุณต้องการคำแนะนำเพิ่มเติมเกี่ยวกับการรักษารองช้ำ ติดต่อคลินิกผู้เชี่ยวชาญด้านเท้า (Podiatrist) ที่ศูนย์สุขภาพเท้าเคิร์ฟได้แล้ววันนี้!